حیات وحش بافق ، (معرّفی کتاب)، حسین مسرّت، محقق، ایران شناس، کتاب شناس و نسخه پژوه

حیات وحش بافق: عالیۀ نقیب الذاکرین بافقی، تهران : ایران شناسی، ۱۳۹۹، رقعی، ۳۵۲ص، مصوّر، رنگی، نفیس.

دکتر حسین مسرت می گوید: حیات وحش بافق، نخستین کتاب حیات وحش استان یزد است که به چاپ می رسد. امیدوارم چنین کاری در دیگر شهرستان های استان انجام بگیرد. شهرستان های یزد، گوناگونی جانوری خوبی دارند. پلنگ ایرانی و یوزپلنگ آسیایی، از نمادهای شهرستان بافق هستند. همچنین کاراکال که نگاره آن را در رویۀ این کتاب دیده می شود. گربۀ شنی نیز یکی دیگر از جانوران بی همتای بافق است. این کتاب تمام رنگی ، دستاورد چندین سال کار خانم عالیۀ نقیب الذاکرین بافقی نامدار به «مهرگان» است.

کتاب خیلی خوب کار شده است. برای هر یزدی بسیار دلنشین است که می بیند شهرستان بافق، چنین گوناگونی زیستی زیبایی دارد. جانوران زیبا و کمیابی در طبیعت این شهرستان زندگی می کنند. کتاب نامبرده را انتشارات ایران شناسی تهران به پشتیبانی شرکت سنگ آهن مرکزی ایران (بافق) و یاری مدیر عامل پیشین آن آقای مهندس فلاح و نیز یاری مهندس موسوی، رئیس ادارۀ محیط زیست شهرستان بافق چاپ کرده است. کتاب پس از مقدّمه و دیباچه، مطالب بر اساس فهرست تقسیم بندی شده است. کار خوبی که در این کتاب انجام شده، در بخش نخست به معرّفی شهرستان بافق، موقعیّت جغرافیایی، تاریخی و مناطق حفاظت شدۀ کوه بافق و آریز پرداخته شده است. همچنین اشاره کرده که ما انسان ها گاهی با انگیزۀ نزدیک شدن راه و دسترسی بهتر، دست به جادّه سازی می زنیم و موجب زیاد شدن رفت و آمد و پیدا شدن شکارچیان می شویم.

مناطق دشوار بافق دستاویزی شده است که محیط زیست آنجا بکر و دست نخورده باقی بماند و پای انسان به آنجا نرسد. به همین دلیل بسیاری از گونه های زیستی و جانوری سالم مانده اند. تنوّع گونه ها در بافق، از نظر اقتصادی، علمی، گردشگری و… بسیار مهم است. این کتاب با نظارت کارشناسان علمی کشوری، آقایان دکتر عبدلی، دکتر کامرانی، دکتر کیوانی، مهندس نادری و مهندس بختیاری کار شده است. کتاب در چهار بخش گردآوری شده است. بخش نخست پستانداران هستند از هشت پستانداری که در ایران وجود دارند، شش پستاندار در طبیعت شهرستان بافق زندگی می کنند. بخش دوم در بارۀ پرندگان است. این بخش بسیار مفصّل است و پرندگان بسیاری را معرّفی نموده است. بخش سوم، خزندگان و دوزیستان و بخش پایانی ماهیان و سخت پوستان هستند.

شاید برخی از وجود ماهی در بافق شگفت زده شوند، ولی همان گونه که می دانید در قنات های ایران، ماهی سیاه و ماهی سفید کور زندگی می کنند. در سال ۱۳۳۰ خورشیدی جهانگردی به نام آنتونی اسمیت برای دیدن ماهی سفید کور به ایران آمد و نام سفرنامه اش را هم « ماهی سفید کور در ایران » گذاشت.

خوشحالی من از این بابت است که این کتاب مربوط به استان ما است. امیدوارم با حمایت محیط زیست، شهرستان های دیگر نیز چنین پژوهش هایی را انجام دهند و چنین کتاب‌هایی را به چاپ رسانند. تا کنون در بارۀ شتر در استان کار شده و ما اکنون گونۀ شترمرغ را هم در یزد داریم. پس باید به آن ها بپردازیم.در پشت کتاب حیات وحش بافق، تصویری از پلنگ ایرانی و نام آثار دیگر نویسنده کتاب است. در این کتاب به موارد خوبی اشاره شده از آن جمله خواسته شده از محیط زیست نگهداری کنند و اجازه ندهند جانوران با تصادف جاده ای از بین بروند. کتاب تصاویر بسیار خوبی دارد. با کاغذ گلاسۀ رنگی چاپ شده که زیبایی خاصّی به کتاب بخشیده است. این کتاب ویراستاری علمی دارد و بسیار نفیس و قابل ارجاع است. سبک نگارش هم زیبا و جالب است. مثلاً در معرّفی پلنگ ابتدا نام لاتین نوشته شده، سپس نام محلّی جانور آمده و پس از آن از ویژگی شناختی، ویژگی زیستی و نوع زندگی حیوان سخن به میان آمده است.

امیدوارم به همّت شرکت سنگ آهن مرکزی ایران کتاب در دسترس علاقه مندان قرار گیرد. بسیاری از مردم خواهان داشتن این کتاب هستند تا در بارۀ حیات وحش بافق و گونه های نادر آن آگاهی به دست آورند. شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، زمان کنگرۀ وحشی بافقی نیز سه کتاب از جمله: «آتش جانسوز» ،«بادیۀ عشق» و «کتاب شناسی وحشی بافقی» را چاپ کرد. بهتر است کتاب ها پس از چاپ در اختیار نهاد کتابخانه های همگانی کشور و کتابفروشی ها قرار گیرد.