در این نوشتار به اختصار به بحث مهم مشق و تکالیف شب کودکان، می پردازیم. امیدوارم خوانندگان عزیز نیز تجربه های مثبت و منفی خود را در نظرات، ابراز دارند.
همانگونه که جهان در حال تغییرو دنیای اطلاعات دستخوش دگرگونی است، سیاستهای آموزشی خصوصا در مدارس ابتدایی باید دگرگونه شود. اما در کشور ما، تنها چیزی که هنوز همانند پنجاه سال پیش است، مشق و تکالیف شب کودکان است.
کودکان ما، روزانه 5 ساعت در مدارس سپری می کنند، 5 ساعتی که برای آموزش الفبا، ریاضی و علوم به یک کودک کاملا کافی است. اما می بینیم که همین کودک، با میزان قابل توجهی مشق شب، بنام “تکالیف شب” یا “تلاش در خانه” به سمت خانه روانه می شود. انگار تازه ، کار این دانش آموز شروع شده است. نه فرصتی برای آموختن دیگر مسایل زندگی نظیر آداب معاشرت، اخلاق، هنر، ادب و … دارد و نه فرصتی برای بازیهای کودکانه. چرا که اکثر پدرها و مادرها شاغلند و وقتی عصر یا شب، تازه می خواهند در خانواده، دور هم جمع شوند، ابتدای بگومگوها و فشارآوردنهای زیاد به کودک است که مشقش را بنویسد یا اگر پدر مخالفت می کند، مادر اصرار می کند و در بسیاری مواقع، خود کودک از عواقب ننوشتن مشق در مدرسه و تنبیه های جسمانی و خصوصا تنبیه ها و تخریبهای شخصیتی می هراسد. بوده اند والدینی که به من گفته اند حتی فرزندانمان در شب، در خواب، از مشق و کتاب و دیکته و ریاضی حرف زده و هذیان می گویند.
امروزه، بهترین شیوه آموزش در کشور فنلاند اجرا می شود و آمار بالای یادگیری و زندگی بسیار با کیفیت در فنلاند نتیجه همین شیوه آموزشی است که مورد توجه و الگوی بسیاری از کشورهای پیشرفته قرار گرفته است. در فنلاند، به هیچ عنوان خبری از مشق مدرسه و تکلیف شب، نیست. کاری به کار فاصله بسیاری که بین ما و فنلاند هست ندارم، اما از جایی باید این تغییر را شروع کرد. وقتی اکثر پدرها و مادرهای امروز، تحصیلکرده اند، باید سیستم آموزشی با گذشته 30 سال پیش فرق داشته باشد. تنها تفاوتی که دیده می شود، در پرینت و کپی کاغذهایی است که برای تکلیف شب به بچه ها می دهند که قدیم، نمی دادند یا بهتر بگویم امکانات نبود. یا نهایتاً کتابهای کمک درسی که بنا به سلیقه خود معلمان، معرفی می شود. همین. انگار، قرار است ترکیب کلمات “مشق با اشک و آه” برای ابد، جزیی از زندگی ما و بچه هایمان باشد. مشق همراه با اشک و آه، مختص ما قدیمیها بود که پدرها و مادرهایمان نمی دانستند ما کلاس چندم هستیم و سوادی نداشتند که دخالتی بکنند، اما امروز، “مشق همراه با اشک و آه و استرس و جدالهای خانوادگی” صحیح تر به نظر می رسد چرا که پدر و مادر، دخیل در مشق اند و همواره در جنگ و جدل.
الفی کوئن، یکی از مشهورترین روانشناسان آموزشی معاصر در دنیا، اعتقاد دارد که: “مشق شب، چیزی جز یک فعالیت بیهوده و زجرآور نیست. هیچ تحقیقی در دنیا، وجود ندارد که تاثیر مثبت تکالیف مدرسه را بر بهبود آموزشی کودکان اثبات نموده و تایید کند. بعبارتی هیچ ارتباطی بین انجام تکالیف مدرسه و سطح یادگیری کودک وجود ندارد.”
اکنون روز بروز بر مدارسی که تکالیف شب را برای دانش آموزان، حذف می کنند ، افزوده می شود. این مدارس از دانش آموزان می خواهند بجای تکرار بیهوده و مشقت بار تکالیف شب، فعالیتهای هنری، اجتماعی و آزمایشگاهی داشته باشند و بدین ترتیب، بر شادابی و خلاقیت کودکان می افزایند. امیدوارم، مدارس بافق نیز با افزوده شدن به مدارسی که شادابی و خلاقیت را افزایش می دهند، از استرس خانواده ها بکاهند و والدین با خیال راحت، فرزندان خود را به مدارس بسپرند (نه فقط بفرستند).
سید امین رضوی